De vijf elementen

De eeuwenoude wijsheid van Yoga berust haar kennis op de natuur en de elementen. Alles in de natuur – dus ook de mens – is opgebouwd uit 5 elementen: aarde, water, vuur, lucht en ether. Ieder van deze elementen heeft een functie in ons lichaam, onze geest en in de natuur om ons heen. We hebben al deze elementen nodig om te leven en in balans te blijven. In deze blog lees je meer over deze elementen, hoe je een onbalans herkent en hoe je deze kunt herstellen.

 

Wat zijn de elementen?

De natuur is altijd in beweging. Verschillende culturen hebben duizenden jaren terug deze beweging en de veranderingen, en het effect dat deze hebben op de mens, onderzocht. Zij ontdekten dat alles in de natuur is opgebouwd uit 5 elementen: aarde, water, vuur, lucht en ruimte. Al deze elementen hebben een eigen plek, functie en uitwerking. Het kennen van deze elementen helpt je jezelf beter te begrijpen en leert je hoe je jezelf in balans kunt brengen, zeker in tijden van verandering.

Duizenden jaren geleden leefden we veel meer in verbinding met de natuur, en waren we sterker bewust van de elementen. Door de modernisering en hectiek zijn we de connectie met de natuur kwijtgeraakt. Waar de elementen vroeger als heilig werden beschouwd, worden ze nu vaak vergeten.

Yoga heeft als doel lichaam, geest en ziel te verbinden én de verbinding te voelen met de natuur. De elementen spelen hierin een grote en belangrijke rol. Met bepaalde houdingen en ademhalingstechnieken (pranayama) kun je elementen versterken en verzachten, waardoor je meer balans én verbinding ervaart. De elementen hebben ook een balancerende werking op elkaar. Dit betekent dat je door het ene element te versterken, ook zorgt voor het evenwicht van de andere elementen.

 

Aarde

Het aarde-element is je fundament. Het zorgt ervoor dat je stevig staat, met beide voeten op de grond en aanwezig in het hier en nu. Het biedt een gevoel van stabiliteit, zelfvertrouwen en veiligheid.

 

Aarde is verbonden met het eerste chakra: muladhara oftewel wortel chakra.

 

In balans

Als aarde in balans is, voel je je zelfverzekerd, stabiel en gegrond. Je bent geduldig, rustig en gefocust. Je weet wie je bent en wat je belangrijk vindt. Een evenwichtig aarde element is ontzettend belangrijk omdat dit je basis is waar alle andere elementen op kunnen rusten.

 

Teveel

Teveel aarde kan leiden tot traagheid, vermoeidheid en zwaarmoedigheid. Je kunt je somber en onzeker voelen en negatiever worden. De rust en kalmte slaan door in passiviteit en lusteloosheid.

 

Tekort

Te weinig aarde kan weer leiden tot een gevoel van rusteloosheid, piekeren, stress en angst. Ook huidproblemen, maagklachten, zelfverwaarlozing en het niet aan kunnen geven van grenzen kunnen te maken hebben met te weinig aarde.

 

Tips voor meer evenwicht

Ga naar buiten, tuinier, sta met blote voeten op de aarde, dans, doe vaker balanshoudingen en oefen met het aandachtig aanwezig zijn in het hier en nu. Duidelijkheid en structuur zijn nodig voor een evenwichtig aarde-element.

 

Yoga & aarde

Yogahoudingen gericht op het gronden en het eerste chakra helpen je aarde-element in balans te brengen. Denk bijvoorbeeld aan balanshoudingen zoals de tree pose en krachtige houdingen zoals de warriors, maar ook heupopeners en zittende houdingen waarbij je bewust bent van de connectie tussen je lichaam en de vloer onder je.

 

Water

Het waterelement is verbonden met het vrouwelijke, de yin energie. Het zorgt en reguleert onder andere onze emoties, gevoelens en seksualiteit. Dit element is gericht op ons recht om te voelen en te willen.

 

Water is verbonden met het tweede chakra: svadisthana of sacraal chakra.

 

In balans

Wanneer water in balans is, ga je makkelijk mee met de flow van het leven. De ups en downs en het eb en vloed. Je bent tevreden met wat je hebt, geniet van jezelf, van anderen en van het leven in het algemeen.

 

Teveel

Teveel water kan zorgen dat je overmand wordt door emoties en overgevoelig bent. Je bent meer bezig met anderen en vindt het lastig om dichtbij je zelf te blijven en te gaan voor wat jíj wilt.

 

Tekort

Te weinig water kan ertoe leiden dat je minder plezier en vreugde ervaart. Je kunt je ongemakkelijk voelen in het bijzijn van anderen en vindt het lastig om je emoties te uiten. Je vindt het lastig om mee te gaan met de flow en hebt moeite met veranderingen.

 

Tips voor meer evenwicht

Om het water-element in evenwicht te brengen, is het belangrijk om je emoties en gevoelens de ruimte te geven en ernaar te luisteren. Probeer ook te zoeken naar activiteiten die je in een flow brengen, zoals creatieve bezigheden, schrijven en klussen. Selfcare activiteiten zoals genieten van een heerlijk bad met etherische olie, een dagje naar de sauna en het samenzijn met anderen helpen je ook bij het creëren van meer balans.

 

Yoga & water

Yogaseries met herhalingen, zoals de maangroeten en zonnegroeten, brengen je in een flow. Lessen waarbij je gewoon gaat ervaren en vrij gaat bewegen, zelf op je mat, zijn goed voor het waterelement. Ook houdingen gericht op het tweede chakra (eventueel met beweging in de houding), zoals de yogi squat en de butterfly, versterken het waterelement.

 

Vuur

Het vuur zorgt voor energie, transformatie, discipline en motivatie. We hebben dit element nodig om onze doelen te behalen en ons ergens toe te zetten. Daarnaast zorgt het element voor alle metabolische processen, waaronder onze spijsvertering en het verwerken van prikkels.

 

Vuur is verbonden met het derde chakra: manipura of navel chakra.

 

In balans

Als het vuurelement in balans is, ben je gemotiveerd, energiek en gedisciplineerd. Je hebt zin om te creëren en je hebt de kracht en energie om aan je doelen te werken, dingen te ondernemen en erop uit te gaan.

 

 

Teveel

Teveel vuur kan letterlijk zorgen voor verhitting en een opgebrand gevoel. Het kan er ook voor zorgen dat je alleen maar bezig bent met werk, succes en erkenning. Je oordeelt misschien sneller en hebt meer kritiek op jezelf en op anderen. Je kunt niet meer goed genieten van het huidige moment en mist de dankbaarheid voor dat wat je al hebt.

 

Tekort

Te weinig vuur kan leiden tot een gebrek aan ambitie, doorzettingsvermogen en passie. Je vindt het lastig om aan iets nieuws te beginnen en om iets af te maken.

 

Tips voor meer evenwicht

Oefen met dankbaarheid en zelfliefde als je teveel vuur hebt. Verzorg je lichaam en geest met selfcare en zachtheid. Maak tijd vrij in je agenda voor spontane leuke dingen en laat niet je leven bepalen door je to do-lijst en werk. Te weinig vuur? Breng jezelf dan meer in de mood door vrolijke muziek en creëer een setting waar je energie van krijgt. Kom uit je comfortzone en doe dingen die je leuk vindt.

 

Yoga & vuur

Heb je teveel vuur? Dan is het belangrijk om juist te verzachten en je te richten op de tips van het aarde- en waterelement.

Bij te weinig vuur helpen houdingen gericht op het derde chakra, zoals twists en de boothouding. Intensieve lessen waarbij houdingen elkaar in een rap tempo opvolgen en je wordt uitgedaagd, versterken vuur.

 

 

Lucht

Het element lucht staat voor het mannelijke, de yang energie. Het is verbonden met het denken, intellect en het rationele. Lucht heeft een verbindende werking, wat onder andere bijdraagt aan communicatie. Zelfacceptatie, liefhebben en geliefd zijn: dat is waar lucht voor zorgt.

 

Het chakra waar dit element mee is verbonden, is het 4e chakra: anahata of hart chakra.

 

In balans

Als lucht in balans is, ervaar je ruimte en vrijheid in je leven. Je bent creatief, nieuwsgierig, kunt goed meebewegen met veranderingen en leert graag nieuwe dingen. Daarnaast kun je goed communiceren, vergeven en – jezelf en anderen – liefhebben.

 

Teveel

Een teveel aan lucht kan leiden tot een onrustige geest, hyperactiviteit en impulsiviteit. Je raakt snel afgeleid, voelt je niet gegrond of stabiel en springt van de hak op de tak. Ook oppervlakkig ademen, slaapproblemen en moeite met communiceren komen vaak door een teveel aan lucht.

 

Tekort

Te weinig lucht kan zorgen voor inflexibiliteit. Je hebt het gevoel dat je vastzit en hebt veel moeite met verandering. Je ervaart minder plezier, mist creativiteit en vindt het lastig om je ergens toe te zetten. Ook gebrek aan liefde voor jezelf en anderen kan het gevolg zijn van een tekort.

 

Tips voor meer evenwicht

Om lucht te balanceren, is het belangrijk om plezier te hebben, te voelen, de vrijheid op te zoeken en ruimte te creëren. Denk aan dansen op je lievelingsmuziek of wandelen zonder duidelijke eindbestemming. Omdat je lucht alleen kunt voelen, helpt het om dingen te doen waarbij je met je handen en huid kunt voelen. Je huisdier aaien, partner of kinderen knuffelen of heel bewust de structuur van de natuur voelen, zoals planten of een boom.

 

Yoga & lucht

Houdingen gericht op het hart chakra helpen je bij het creëren van ruimte, wat het luchtelement versterkt. Cobra’s, de up dog, de brug en de liggende butterfly met hartopener zijn bijvoorbeeld mooie houdingen voor dit element. Om lucht te versterken, is het belangrijk om plezier te hebben op de mat, vrijheid te voelen in het bewegen en lekker gek te doen, zoals het proberen van de handstand of het bewegen in balanshoudingen.

 

Ruimte (ether)

Dit element is misschien wel het lastigste te begrijpen omdat het zo subtiel is. Ruimte wordt ook wel ether genoemd. Het is de ruimte waarin alle andere elementen kunnen bestaan. Zo is het alles en niets tegelijk. Ruimte wordt in verband gebracht met je spirit of bewustzijn. Het heeft een verbindende kracht, is grenzeloos en vluchtig. Dit element is gelinkt aan de bovenste drie chakra’s. Het 5e chakra: Vishudda of keel chakra staat voor het spreken van je eigen waarheid. Ook het 6e en 7e chakra, Ajna (derde oog chakra) en Sahasrara (kruin chakra) zijn aan ether gelinkt door de connectie met de spirit en bewustzijn.

 

In balans

Alle elementen zijn nodig om ruimte te kunnen voelen en ervaren. Als ruimte in balans is, voel je je evenwichtig. Je voelt dat je genoeg tijd en energie hebt, geeft jezelf en je emoties de ruimte en ervaart een algemeen gevoel van geluk en balans. Je accepteert dat dingen zijn zoals ze zijn. Je voelt je verbonden met je ware zelf en ziet alles helder. Dit ruimtelijke gevoel staat of valt met de andere elementen.

 

Teveel

Teveel ruimte kan ertoe leiden dat je veel in je hoofd zit, de gronding mist en doelloos ronddobbert. Je mist de verbinding met de andere elementen én met je ware zelf. Het leven voelt misschien oppervlakkig en zinloos, je mist een doel en richting in je leven, voelt je onbegrepen en eenzaam.

 

Tekort

Te weinig ruimte komt door een onbalans in de andere elementen. Het kan zorgen voor een onstabiel gevoel. Je kunt het gevoel hebben dat je geen ruimte hebt om jezelf te zijn. Kleine problemen worden vaak zonder duidelijke reden veel groter gemaakt.

 

Tips voor meer evenwicht

Het balanceren van de andere elementen is het belangrijkste in het zorgen voor evenwicht in het ruimte-element. Daarnaast helpt het om jezelf beter te leren kennen, de stilte vaker op te zoeken, mindful in het moment te zijn en je te verbinden met de natuur. Hoe bewuster jij je tijd spendeert, hoe meer ruimte je gaat ervaren in jezelf en in je leven.

 

Yoga & ruimte

Ruimte is het meest subtiele element. Zachte yogahoudingen gericht op de bovenste chakra’s helpen dit element in evenwicht te brengen. Denk bijvoorbeeld aan yoga nidra, waarbij je de verbinding zoekt met jezelf en werkt met een duidelijke intentie. Maar vooral het zorgen voor de andere elementen, dus de tips bij de vorige beschrijvingen, ondersteunen en versterken het element ruimte.

 

Mijn roots en het waterelement

Water is echt mijn element. Dit stond al bij de geboorte vast! Mijn sterrenbeeld is kreeft en de betekenis van mijn naam is schelpje, conceptie en vrouwelijk. Dat is zeker geen toeval, bij water voel ik mij het meeste thuis. Als schippersdochter heb ik mij altijd verbonden gevoeld met dit element. Ik vind het heerlijk om dichtbij het water te zijn. In de zomer kan ik daarom ook zo genieten van beachyoga en supyoga. En het is niet voor niets dat mijn yogastudio aan het water in Maasbracht ligt! De flow, het vrouwelijke en de zachte energie: dat is waar ik voor sta en veel waarde aan hecht. Maar ook de andere elementen zijn prachtig om te voelen, te ontdekken en te herkennen in mijn eigen lichaam en geest. Alle elementen nodigen uit tot een verbinding met de natuur en met jezelf, waarin je jezelf leert kennen, begrijpen én liefhebben.

 

 

Hoe herken jij de elementen in je lichaam? Ervaar je een tekort of teveel aan een van de elementen? Juist door regelmatig in te checken bij jezelf, alle elementen te gaan herkennen en te voelen, versterk je niet alleen de connectie met de natuur maar ook de connectie met jezelf. Je leert jezelf beter begrijpen en voelt wat je nodig hebt om meer balans in je leven te creëren.